谨以此书献给百年来为河南世界语运动倾情奉献的新老世界语者！

1985 年 9 月 28 日，河南省世界语协会成立，张桁、张昊光、张文祥等任正、副理事长，会后全体合影。首届全国大会中的河南代表：右侧第1 至5 排分别有张昊光、郭喜照、苏秉钧、王晓驷、黄轩友、薛新民、孔雷、李青、常冬梅、王秋兰、田崴等同志。

1988 年 8 月 21 日至 24 日，河南省世界语协会在南阳召开第三次会员代表大会，选举产生了第二届理事会，张昊光、卡志滢、张文祥等当选为正、副理事长。郑州、新乡、鹤壁、安阳等地 E 者在省协第2 届年会上合影。

1989 年 7 月 31 日—8 月 1 日，河南省世界语协会二届一次会议在洛阳举行，原副省长张柏园、省人大副主任吴绍骙、洛阳副市长马延军等领导同志参加了开幕式。河南省世界语协会理事长张昊光（左1）等在会议主席台上。

2018 年 4 月 30 日，中原世界语论坛（第3 届河南世界语者大会）在郑州举行。前 2 届大会分别在新乡和安阳举行。

在新时代的征程上，一代代世界语者不断努力奋进。

Konciza Historio de Henan-a Esperanto-MovadoRedaktintoj Lu Chengzhi

Kong Lei

Tradukinto Zhang Xuesong

Henan-a Esperantista Grupo

Zhengzhou 2018

1Konciza Historio de Henan-a Esperanto-MovadoⅠ. La Disvatiga Periodo de Henan-a Esperanto-MovadoDepost la komenco de la 20-a jarcento, Esperanto, lanuralingvo internacia populara en la mondo, eniris en Ĉinion, kaj

ekdisvastiĝis en la tuta lando. Henan estas unu el la pli fruaj

provincoj de la leviĝo de Esperanta kultura movado. Enmajo1912 Ĥina Eperanto-Ascio establis Centran Oficejon enŜanhajo, kaj poste fondiĝis ties Kaifeng-a branĉo, kiu okazigis kursojn, kaj

malfermis la preludon de Henan-a Esperanto-movado. Kaifeng estas amasiĝa regiono de kleruloj ekde anktiveco, tial tie nature fariĝis devenejo de nova kulturo. Oni povas diri, ke la plej frua Esperanto-movado ĝuste komenciĝis deKaifeng. En frua periodo la ĉefa disvastiga vojo de EsperantoenHenanestas instruista lernejo kaj mezlernejo, inkluzive ankaŭdefremdlandaj esperantistoj. En 1912 kiamla demokratiarevolucisto Cai Yuanpei fariĝis ministro pri Eduko, li dekretiskenormalaj lernejoj de la tuta lando prenu Esperantonkiel

nedevigan lingvon. Tio multe enpuŝis Esperantan disvolvon. Enmarto 1921 Kaifeng-a Virina Instruista Lernejookazigisnedevigan Esperanto-kurson instruitan de s-ro ZhangYunhe.

2

Laŭ historiaj notoj la postsignoj de Henan-a Esperanto-movadotroviĝis de 30-aj jaroj ĝis 70-aj jaroj. En la jaroj 1931-1932 Esperantaj aktivadoj troviĝisenKaifeng, Zhengzhou, Xuchang, Luoyang kaj XinXiang. Enfebruaro 1932, en la dua numero de “Mateniĝo”, organodeZhenjiang-a Esperanto-Asocio aperis “Enketo pri TutlandaEsperanto-Movado” (kompilita de Fu Naowu) , en kiutemispri

4 Henan-aj samideanoj: Liu Zhihan studento de Henan-aUnuaNormala Lernejo en Kaifeng, fervojisto Liu Benchu kaj lernantoYu Kean en Zhengzhou, kaj lernanto Tan ChuirongenXuchang-gubernio. En tiu ĉi jaro Esperanto ekviglis ankaŭenlaKvara Instruista Lernejo de Luoyang, kaj fondiĝisEsperanto-societo. Tiam Xinxiang-a Esperanta Grupoankaŭaktivis en la lernado kaj revolucio. Krome en la mezode30-aj

jaroj de la 20-a jarcento la tajdo de Esperanto-movadoankaŭfrapis Datong-mezlernejon de Qixian-gubernio enorientaHenan-provinco. En somero 1934, esperantisto GuoXiaotangestis invitita de s-ro Wang Yizhai al Qixian-guberniopor fondi

privatan Datong-mezlernejon, kaj oficis kiel direktorodeedukaj

aferoj en la lernejo. Li memlernis Esperanton en 1933 enPekino, kaj ekinteresiĝis pri lingva scienco kaj kies praktika movadodumla jaroj 1934-1935, Li varme sin ĵetis en la movadon kaj nenur

3propagandis Esperanton kaj la novan skriblingvonenDatong-mezlernejo kaj kies elementa lernejo, eĉ instruisEsperanton en la gubernia instruista lernejo. Tiamankaŭs-roj

Zhou Xiya kaj Fu Mingdi ambaŭ instruis EsperantonenDatong-mezlernejo. Datong-mezlernejo estis centro de Sui-Qi-Tai regiono, kielaKomunista Partio de Ĉinio (KPĈ) fondis la kontraŭjapanannacian unuecfronton kaj disvolvis la kontaŭjapanan nacisavanmovadon, ĝi ankaŭ estas luilo, kie Unio de Maldekstraj Verkistoj

sub la gvido de KPĈ disvastigis la latinigan novan skriblingvonkaj Esperanton, kaj disvolvis la Novan Kulturan Movadonporproletaj popolamasoj. La lernejo povis fariĝi ruĝa fortikejoenlaĉirkaŭo de serioza blanka teroro pro tio, ke la instruistoj kaj

oficistoj estis progresemaj, krom de la gvido de KPĈ. Ili klopodisdisvolvi la movadon de progresinta kulturo kaj la movadondenova skriblingvo kaj Esperanto-movadon, rekomendisal

lernantoj legi revoluciajn librojn, tiel la lernantoj nenurplenumis siajn studojn, kaj ankaŭ akceptis la ideondeMarkismo. Tiam kamarado Yao Xueyin (fama verkisto) ankaŭvivis ermite en Datong-mezlernejo por revolucio, tieli ankaŭkontaktis kaj lernis Esperanton. Laŭ historiaĵoj Henan-aEsperanto-movado kaj la movado de nova skriblingvoĝuste

4

eldisvastiĝis el Datong-mezlernejo en 1934. Poste, s-roYangBosheng organizis societon pri nova skriblingvo en1935enHenan-a Unuiversitato, kaj malfermis rubrikojn“LingvaFelietono” kaj “Praktika Felietono” respektive en ĵurnaloj HenanRibao kaj Yubei Ribao. Tiuj ĉi estas por propagandodelingvareformado, disvastigo de nova skriblingvo kaj Esperanto. Enladua duono de la jaro 1936, Henan-a esperantistoQi Nuorevenis al Datong-mezlernejo kaj sekrete organizis NacianLiberigan Avangardon, januare de 1937 li unuflankefarisorganizitan laboron, kaj aliflanke daŭre organizis kunprogresemaj lernantoj “Esperanto-Asocion”, “La AsociondeLatiniga Nova Skriblingvo” ktp. Krom lerni Esperantonkaj lalatinigan novan skriblingvon ili ĉefe legis progresemajnlibrojnkaj gazetojn, atentis ŝtatajn aferojn pri la kontraŭjapananacisava movado. La historio pruvis ke la Esperanta aktivadoankoraŭ troviĝis ĝis la jaro 1938. En tiu jaro la guberniapartiasidejo de Kuomingtango kaj la policejo neatentite traserĉislabibliotekon, klasĉambrojn kaj dormejo por lernantoj deDatong-mezlernejo, kaj konfiskis du broŝurojn de Esperantokaj

la latiniga nova skriblingvo. De la historia teksta esplorooni

povas vidi, ke tiam Esperanto-movado estis tre vigla enQixian, Kaifeng, kaj eĉ en Henan-provinco. Laŭ historia notoHenan-a

5Esperanto-movado ankoraŭ evoluis en la 40-aj jaroj dela20-ajarcento. En 1943, iu angla instruisto de Fangcheng-aSuperaMezlernejo, esperantisto el Italio, lernigis al lernantoj

Esperanton post la lecionoj. En la sama jaro Fu Hengshu, esperantisto el Nanyang kaj ĉefredaktoro de ĵurnalo “QianfengBao”, aktive disvolvis Esperanton per la ĵurnalo, kaj ankaŭpetisartikolojn pri Esperanto el diversaj lokoj, tra la sepa numerode“Ĉina Esperantisto” eldonita en Chongqing. En la fino dela40-aj

jaroj de la 20-a jarcento, la Esperanta lernado ankaŭaperisenWenxian-gubernio. En la 30~40-aj jaroj de la 20-a jarcentoestisperiodo de la kombiniĝo de la Esperanto-movadokunlanaciliberiga movado. K-do Hang Shangli (EsperantanomoNanĝijan) elementa instruisto en Lingbao-gubernio, ĝustelernisEsperanton en kontraŭjapana periodo. En tiu ĉi periodopersonoj, kiuj lernis kaj propangandis Esperanton, plejparteestis intelektuloj kaj junaj lernantoj. Sub la devizo“PerEsperanto por la Liberigo de Ĉinio”, ili kombinisEsperanto-movadon kun la ĉina revolucio, kaj aktivigis ĝinkiel

progresema kaj paca movado. Post la liberiĝo Esperanto-movado sane disvolviĝis ennialando, kaj la movado en Henan-provinco ankaŭ ekprosperis. En 1950 k-do Lu Chengzhi, kiu lernis Esperanton de Chongqing-a

6

Koresponda Esperanto-Lernejo en 1942, venis deHunan-provinco al Luoyang-urbo por laboro, li aktiveklopodiskaj rilatis kun diversaj flankoj por Esperanta aktivado. En1951li

abonis gazeton “Popola Mondo”, la organo deĈinaEsperanto-Ligo. En 1953 li estis transpostenigita al urboZhengzhou, kie li rekomencis aktivadon por Esperanto. Endecembro 1956 k-do Hu Guozhu eklernis “Plenan Lernolibronde Esperanto” en Zhengzhou kaj aktivis por Esperanto. En1957Zhengzhou-a Esperanto-Grupo eldonis mimeografiangazeton“Verda Folieto”, k-do Yan Minglun respondecas stencili lagazeton. Ekde la dua numero la gazeto estis redaktitakaj

stencilita de Hu Guozhu, kiu eldonis ĉirkaŭ 4-5 numerojn. Enoktobro 1958 eldonis la trian numeron de “Verda Folieto”, enkiu numero estas rubrikoj pri poemo, dulingva legaĵo, kursahelpo ktp. En la poema rubriko aperis esperantigita poemodeŜinĵen (pseŭdonimo de k-do Lu Chengzhi). Laŭ raportode“Verda Folieto” k-do Chen Jianye laboranta en Zhengzhou-aFremdlingva Librejo eklernis Esperanton en 1958. En la18-adedecembro 1958 Lu Chengzhi membriĝis al Ĉina Esperanto-Ligo. En 1959 “Ora Fenikso”, la traduko de Hu Guozhu, publikis enladua numero de “El Popola Ĉinio”. En 50~60-aj jaroj dela20-ajarcento Henan-a Esperanto-movado disvolviĝis perede

7studado, eldonado de gazeto, publikigo de artikoloj, kompiladode vortaro, festado de Zamehof-tago ktp. La 15an de decembro1962, Zhengzhou-aj esperantistoj renkontiĝis en la ĉambrodes-ro Hu Guozhu, kaj solene festis la Zamenhof-tagon, enlarenkontiĝo partoprenis Lu Chengzhi, Hu Guozhu, YanMinglun, Xu Guohua, Sha Duo k.a. En la decembra mezo de la sekvajaro, Zhenzhou-aj esperantistoj ankaŭ aranĝis malgrandanekspozicion de Eperantaj libroj festante la Zamenhof-tagon. Ekde la fino de 1964, s-roj Hu Guozhu kaj Xu Guohua ekkompilis“Ĉinan Esperantan Vortaron”, ĝis majo 1966 ili plenumislakompiladon kaj netan kopion de manuskriptoj de literoj AĝisH, sume pli ol 17000 ĉinaj artikoloj. Kvankamla kompiladoduonvoje ĉesis pro ia kialo, tamen ĝi notis laŭdindanpaĝonenla historio de Henan-a Esperanto-movado. En junio 1966, postkomenco de la Granda Kultura Revolucio, la ekstremmaldekstralinio serioze detruis kulturan kaj edukan aferojn de nia lando, laEsperanto-movado ankaŭ suferis malevoluon kaj falis enhaltostaton dum la dek jaroj, la eminentaj kolonoj kiel HuGuozhu k.a. forlasi de Henan-provinco, kaj sekve Henan-aEsperanto-movado regresis. Ⅱ Disvolva periodo de Henan-a Esperanto-Movado

En oktobro 1976 kun la fino de la Granda Kultura Revolucio,

8

Henan-a Esperanto-movado ankaŭ eniris sian printempon. Enjunio 1978 fama esperantisto Tikos iniciatis “TradukanPraktikonde Esperanto”, unu el kies organizanto estis Henan-aesperantisto Mu Bing (oficisto de Yadi Supera MezlernejodeSanmenxia-urbo), kaj la alia estis k-do Hu Guozhu, transposteniĝita de Zhengzhou al Huangshi. La aferodaŭrisĝisla fino de 1979, pli ol 80 esperantistoj el 22 provincoj delatutalando partoprenis en la traduka praktiko, Zhengzhou-aesperantisto Tian Wei estis unu el la partoprenantoj. Post laokazigo de la 2a Laborkunsido de Ĉina Esperanto-Ligoenaŭgusto 1979 en Pekino, Henan-a Esperanto-movadoenirisennovan disvolvan periodon. Sub la orientilo “Per Esperantoporreformado, pordmalfermo kaj modernigo de Ĉinio ” Henan-aj

esperantistoj aktive agadis, ili fondis Esperanto-organizaĵojn, okazigis diversajn kursojn, eldonis pli ol 10 mimeografiajngazetojn, kaj faris en- kaj eksterlandajn interfluojn de Esperanto, kiuj akcelis la sanan progreson de la provincaEsperanto-movado. En vintro 1979, k-do Han Daozhu iniciatis kaj preparismimeografian gazeton “Ĉina Esperantisto”, kiu aperis en15-ade aprilo 1980 en Xinxiang kun unu paĝo en oktava formato. Enla gazeto estis novaĵoj kaj legaĵoj. Kvankameldoniĝis nur unu

9numero de la gazeto, tamen ĝi montris al ni ke Henan-aj

esperantistoj estis agantaj. En oktobro 1980, Xinhua-aKoresponda Esperanto-Lernejo ekvarbis lernantojn enlatutalando, pli ol 1400 homoj el Henan-provinco sinsekve lernis enlakoresponda lernejo. Poste ne malmultaj homoj endiversaj

subprovincoj kaj urboj (gubernioj) lernis la lingvon en Huainan-aKoresponda Esperanto-Lernejo, Huangshi-a KorespondaE-kurso, Esperanto-staĝo de Anhui-Universitato, Anhui-a Esperanto-Kolegio, Gazetaj kursoj de Chongqing, Kunming kaj Pekino, Staĝo de Ŝanhaja Frendlingva Instituto ktp. Tagon post tagopliiĝis la lernantoj de Esperanto, kaj iompost iomgrandiĝislaforto de Esperanto-movado. Ĝenerale, kvankamni povas trovisla spruojn de Henan-a E-movado en 50-aj jaroj, 60-aj jaroj kaj

70-aj jaroj de la 20-a jarcento, tamen la movado vere evoluiĝisnur post la reformado kaj pordmalfermo de Ĉinio, tial lareformado kaj pordmalfermo estas la granda disvolva povigodeHenan-a Esperanto-movado. En aŭgusto 1982, sub la influo de Huangshi-a E-movadoZhengzhou-aj esperantistoj Lu Chengzhi, Tian Wei, Xia Handong, Kong Lei k.a. interkonsiliĝis pri fondo de Zhengzhou-aE-organizaĵo kaj kompilis mimeografian gazeton “Flava Rivero”. Bedaŭrinde estas, same kiel “Ĉina Esperantisto” de HanDaozhu,

10

la unua numero de “Flava Rivero ” ankaŭ estis la lasta numero, kaj fariĝis malpli konata historia trezoro de Henan-a E-movado. En junuaro 1983 Zhengzhou-a esperantisto Xia Handongfondisgazeton “Verda Pagodo”, kaj Kong Lei transprenis la eldononekde la dua numero (sume eldonis 8 numerojn). Kiel ligilolagazeto kunligis Henan-ajn esperantistojn. La 1an de majo1983iniciate de Xia Handong kaj Kong Lei, okazis kunsidodeHenan-aj esperantistoj en Zhengzhou, pli ol 40 esperantistoj el

Zhengzhou, Xinxiang, Anyang, Zhoukou, Pingdingshan, Yimaktpĉeestis la kunsidon. Post la komuna klopodo Henan-aLingvaAsocio establis Esperanto-Grupon en oktobro de la samajaro, tio estas la antaŭa formo de Henan-a Esperanto-Ligo. Enlasama jaro k-do Lu chengzhi kaj aliaj du grupanoj ĉeestislajarkunvenon de Henan-a Lingva Asocio. En oktobro 1984, enlajarkunveno de Henan-a Lingva Asocio k-do Zhang Haoguangankaŭ eksplikis la necesecon de Esperanto kiel internaciakomuna lingvo kun la titolo \"Lingvaj Perspektivoj por la homarode la mondo\". Dum la evoluado de Esperanto-Grupo al provincaEsperanto-Ligo Henan-a Lingva Asocio donis multe da subtenoal la Esperanto-Grupo dank’ al la aplaŭdo de ZhangHeng, vicprezidanto kaj ĝenerala sekretario de la asocio. La 28andeseptembro 1985 oficiale fondiĝis Henan-a Esperanto-Ligo, ekde

11tiam Henan-aj Esperantaj organizaĵoj aranĝis sendependejarkunvenojn kaj seminarion. De la evolua historio deHenan-aE-movado oni vidas, ke la Kunsido de la Unua de Majo(1983)akcelis la evoluon de la provinca Esperanto-movado, dum1984-1986 Esperanto-asocioj sinsekve fondiĝis enLuyang, Shangqiu, Hebi, Xinxiang, Zhengzhou, Pingdingshan, Jiaozuoktp. En oktobro 1984 fondiĝis Luoyang-a Esperanto-Asocio, kiuestasla unue fondita E-organizaĵo de Henan-provincopost lareformado kaj pordmalfermo. En 1985 fondiĝis 6 lokaj E-asocioj

en Henan-provinco: Januare fondiĝis Shangqiu-aEsperanto-Asocio; aprile establiĝis E-societoj en Luoyang-aInstruista Kolegio kaj Luoyang-a Konstru-materiala Kolegio; enmajo fondiĝis Hebi-a E-Asocio, en junio Xinxiang-a E-Asocio, enseptembro Zhengzhou-a Junulara Esperanto-Asocio. En1986fondiĝis 4 lokaj Esperanto-asocioj en Henan-provinco: enjanuaro fondiĝis Jiaozuo-a Esperanto-Asocio; enmajoWugang-distrikta E-Asocio fondiĝis (kiu renomisPingdingshan-an Esperanto-Asocion en 1987); enaŭgustofondiĝis Nanyang-a Esperanto-Asocio kaj Zhengzhou-a E-Asocio. Krome oni ankaŭ preparis Esperantan asocion aŭ gruponenZhoukou kaj Anyang. Por enpuŝi Esperanton pli rapide evolui enla tuta provinco, ekde 1986 en Henan stariĝis Henan-aFilio,

12

Xinxiang-a Filio kaj lokaj help-stacioj por Ĉina KorespondaE-Instituto, kaj ankaŭ Zhengzhou-a Esperanto-Lernejo, oni

okazigis diversajn kursojn ĉirkaŭ je 70 fojoj. HenanNormalaUniversitato, Xinxiang-a Normala Kolegio, Hebi-aEdukaInstituto ankaŭ okazigis E-kursojn. Luoyang-a AgrikulturaKolegio eĉ oficiale okazigis nedevigan kurson en 1989ensialernejo. Tiuj kursoj kulturis multajn Esperanto-amatorojn, kaj

metis fundamenton por la E-movado. En la 80~90-aj jaroj dela20-a jarcento ĉirkaŭ 6000~7000 homoj lernis Esperantonenlatuta provinco. Esperantaj organizaĵoj ankaŭ establiĝis entiuj

jardekoj. En 90-aj jaroj de la 20-a jarcento komencislareorganizon de societoj en la tuta lando, tial ne plu aperis novaE-organizaĵo en Henan-provinco krom la denova registriĝodeHenan-a Esperanto-Ligo ktp laŭ postulo de la provincadepartemento de civila administrado. Fine de 80-aj jaroj de la 20-a jarcento, Zhang Haoguangkaj

Cao Ruiming ĉeestis la Seminarion de Ĉina Esperanto-Movado. Prof. Zhang Haoguang, la prezidanto de Henan-a Esperanto-Ligotenis sinceran interŝanĝon de opinioj kun ĉeestantoj enlatemo“Esperanto kaj la deviga vojo de Esperanto-Movado”. Enla90-aj

jaroj de la 20-a jarcento Henan-aj esperantistoj ankoraŭesplorissenĉese la disvolvan vojon Esperanto-movado. En decembro

131990 en la jarkunveno de Henan-a Esperanto-Ligo s-anoKongLei unuafoje provis strategian esploron de Esperanto-movadoper sia artikolo “Pripensoj trans jarcento” . En decembro1991gvidante delegacion el dek homoj prof. Zhang Haoguangĉeestisla 2an Ĉinan Kongreson de Esperanto. Aŭguste 1992Henan-adelegacio el 16 homoj partoprenis en la 5-a Pacifika Kongresode Esperanto. Laŭ la postulo de la 2-a Ĉina KongresodeEsperanto Henan-a Esperanto-Ligo establis komisiononporkolekti historiaĵojn en 1992, kaj plenumis antaŭ lajarfino“Skizon pri Henan-a Esperanto-Movado”，kiu stopis breĉondelahistorio de Henan-a Esperanto-movado, kaj liveris novajnmaterialojn por esplori Henan-an Esperanto-movadon. Enlaretrorigardo de la movada historio, resumo de la movadasperto, kaj rapidigo de la movada evoluo, Henan-aj esperantistoj farissenĉese utilan esploron, kaj partoprenis en la 2-a Seminariode Ĉina Esperanto-Movado en 1993; En 1994 la junularasekciode Henan-a Esperanto-Ligo kaj Ĉina Junulara Esperanto-Asociokune organizis la 2-an Seminarion de Ĉina JunularaEsperanto-Movado; En aŭgusto 1995 s-ano Ma Haibinĉeestisla14an Komunan Seminarion inter Ĉinaj, Japanaj kaj Koreaj JunaEsperantistoj. Precipe ekde la komenco de 1995 Esperantooficiale eniris en la vico de fremdlingva ekzameno de kadroj por

14

la titolo de profesia funkcio dank’ al la klopodo de prof. ZhangHaoguang, prezidanto de Henan-a Eesperanto-Ligo. Menciindeestas, ke s-ano Zhu Minghe ĉeestis la 50-an InternacianFervojistan Esperanto-Kongreson okazinta en Danio en1998, tioestas la unua fojo,ke ĉina esperantisto partoprenis enlakongreso. Dum la 20 jaroj ekde la reformado kaj pordmalfermoHenan-aj esperantistoj ĉiam pripensis kaj agadis, kaj tioakcelisla evoluon de Esperanto-movado en la tuta provinco. Ⅲ Interreta periodo de Henan-a Esperanto-Movado

Esperanto-movado estas trans jarcenta. En la komencodela 20-a jarcento Esperanto estis enkondukita en Ĉinio, kaj ĝiadisvastigo en Henan-provinco komencis de Kaifeng, kaj posteal

la tuta provinco. Henan-a Esperanto-movadotrapasisdisvastigan periodon (ĝis la 70-aj jaroj de la 20-a jarcento), disvolvan periodon (la 80-90 jaroj de la 20a jarcento), kaj

enirinte en la interretan periodon de la 21-a jarcento, lamovado antaŭeniris en formo de ondoj, kaj frontas novajndefion kaj ŝancon. Kun la evoluo de merkata ekonomio en nia landokaj

politika ŝanĝo de societa administro, plus la propraj

admininstraj problemoj de Esperantaj organizaĵoj, lokaj

Esperanto-asocioj de Henan-provinco ne registriĝis ĉe koncernaj

15civilaj administrejoj en la fino de 90-aj jaroj de la 20-a jarcento, kaj malaperis krom Henan-a Esperanto-Ligo kaj Xinxiang-aEsperanto-Asocio. Henan-provinco fariĝis pli silentaenlaEsperanta movado. Spite tion Henan-a Esperanto-movadoankoraŭ malfacile marŝas antaŭen. En junio 2000 Xinxiang-aEsperanto-Asocio celebris sian 15-an datrevenon, kaj eldonismimeografan gazeton “Espera Hejmloko” je n-ro 13. Enla22-24a de junio 2002 Ekonomia kaj KomercaEsperanto-Seminario de Azioeŭropo okazis en urbo Xinxiang, pli

ol 100 esperantistoj el Aŭstralio, Mongolio, Koreio, Rusiokaj

Ĉinio partoprenis en la seminario, esperantistoj el Zhengzhoukaj Luoyang ankaŭ ĉeestis la seminarion. En la jarfinodetiuĉi

jaro studenta Esperanto-asocio stariĝis en Xinxiang-a NormalaKolegio, kie tiam 250 studentoj lernis Esperanton, tioestistremalofta en tiu tempo. En printempo de la sekvantajaronedevigaj Esperanto-kursoj okazis en la kolegio, 127 studentoj

lernis Esperanton en la kursoj. Ĝuste pro tio Xinxiang fariĝispli

vigla urbo en Henan-a Esperanto-movado. En aŭgustodelasama jaro Han Daozhu, vicprezidanto de Xinxiang-aEsperanto-Asocio ĉeestis la 1-an NordĉinanEsperanto-Kongreson okazinta en Pekino. En 2004 Henan-aEsperanto-movado estis sur la pinteto en la valo, esperantistoj

16

el Zhengzhou, Luoyang, Xinxiang kaj Fengqiu renkontiĝis enlalasta tagdeko de junio en Zhengzhou, kaj starigis delegacionporla 89-a Universala Kongreso de Esperanto sub la prezidodeprofesoro Zhang Haoguang. En la 24~31-a de julio la delegaciokun 11 homoj partoprenis en la 89-a UK sub la gvidodeprofesoro Zhang Haoguang, tio estas la lasta fojo, kelaprezidanto Zhang Haoguang gvidis Henan-ajn esperantistojnpartopreni en Esperanta aranĝo. Ĝis tiam, de 1985ĝis 2004Henan-a Esperanto-Ligo plenumis sian karieron kaj atingissian lastan pinton. En 2005 Henan-a Esperanto-movado eniris en sianvalon. Henan-a Esperanto-Ligo malaperis el la vicoj de sociaj sciencoj

de la provinco. Ankaŭ ekde tiu ĉi jaro s-ano Guo Xizhao, laveterana esperantisto kaj vicprezidanto de Henan-aEsperanto-Ligo prenis la stafetbastoneton de prezidantoZhangHaoguang, kaj fariĝis gvidanto de Henan-a Esperanto-movadodum 10 jara valo. En januaro 2005 Ĉina EsperantaEvoluaForumo okazis en Luoyang-Universitato, pli ol 50 esperantistoj

en- kaj eksterlandaj ĉeestis la kunvenon, en kiu oni interŝanĝisspertojn kaj vidpunktojn pri la movado, kaj Henan-aj

esperantistoj okazigis preparan kunsidon de la provincaE-asocio sub la gvido de s-ano Guo Xizhao. Post la forumo

17Shanxi-a esperantistino Zhao Yunfeng publikigis enretosianartikolon “Kiam rebrilos Henan-a Esperanto-Movado?”. Samideanoj el diversaj lokoj pleniĝis de la atendopri laestonteco de Henan-a Esperanto-movado. Post dujaroj, enmajo 2007, 55 esperantistoj el provincoj Shaanxi, Jiangxi, Henan , Hebei, Hubei kaj el landoj Francio, Usono, Koreiorenkontiĝis en urbo Kaifeng por la Esperanta Turismo2007. Enla tagoj post la malfermo la ĉeestantoj vizitis vidindejojnenKaifeng kaj ankaŭ aranĝis instruadon de Esperanto. Dumlapostaj 7-8 jaroj kvankam oni klopodis multfoje por refondi

Henan-an Esperanto-Ligon sub la gvido de Guo Xizhao, tamention fine flanklasis pro diversaj malfaciloj. En 2015, la30-datrevena jaro de Henan-a Esperanto-Ligo, esperantistoj el

Zhengzhou, Xinxiang, Luoyang ktp kunvenis por festi laZamenhof-tagon kunvokita de Guo Xizhao, kiu kuraĝigis oninfari pli radianta la spiriton de Zamenhof, kaj daŭre batali penepor Esperanto, Tiam nia estimata s-ano Guo estis aĝonta80jarojn, tial oni nomumis s-anon Ma Haibin, kiu estis la estraranode ĈEL, kiel novan gvidanton de Henan-a Esperanto-movado. En printempo 2016 Henan-a Esperanto-movadomontrisnovan ŝanĝiĝon al pli bona stato. La 21an de majo KongLei el

Zhengzhou kaj Ji Feng el Luoyang ĉeestis la preparankunvenon

18

de Esperanto-Forumon de Ŝanhajo kaj 4 provincoj, nomeZhejiang, Jiangsu, Henan kaj Shaanxi. Por pli bone aranĝi laforumon, junie s-anoj Mai Haibin kaj Kong Lei kunveturisal

Xinxiang-urbo pro antaŭkontroli la programerojn prezentotajnde Henan, kaj ankaŭ amikece interparolis kaj diskutis kunrespondeculoj de la loka Esperanto-asocio. En la mezodeseptembro Kong Lei, Wang Baosheng, Jia Rongxia kaj aliaj

esperantistoj sume pli ol 30 personoj partoprenis la1-anEsperanto-forumon okazinta en Hangzhou. La art-trupoAzaleode Xinxiang-a E-Asocio prezentis du programeroj: “RadiasZunyi-Kunveno” kaj “Sorgoj maturiĝas”. Post Esperanto-forumoen Hangzhou, Henan-aj esperantistoj Guo Xizhao, MaHaibin, Kong Lei, Tang Luo, Wang Rui, Ji Feng, Liu Zhaoyang, WangBaosheng, Jia Rongxia k.a. kunvenis en Zhengzhou, oni aŭskultisprezentadon de Kong Lei pri la Esperanto-forumo, kuneesplorisla laboron de Henan-a Esperanto-Movado inkluzivedekonstruado de organizoj ktp, kaj decidis aranĝi kongresondeHenan-aj esperantistoj por utile kolekti la forton de Henan-aj

esperantistoj, per kiu enpuŝis la movadon daŭreble evolui al

antaŭen. Kiel enpuŝi la leviĝon kaj disvolvon de Henan-aEsperanto-movado en la interreta periodo? Pere delareta

19praktiko kaj esploro en la pasintaj dekkelkaj jaroj Henan-aj

esperantistoj kuraĝe faris utilan provon de surlinia komunikadoĝis la realo , iom post iom aperis la nova disvolva pensokaj

funkcia modo por Henan-a Esperanto-movado en la interretaperiodo. En septembro 2002 Xinyang-a esperantistoZhangXuesong fondis elektronikan gezeton Tefloro, kiu postefariĝisretejo Tefloro uzante senpagan spacon. En la dua duonodelajaro 2003 Zhengzhou-a esperantisto Kong Lei ankaŭpreparisretejon Verda Suno, kiu malfermis en 2004, kaj ricevis gratulojnde Guozhu, Han Daozhu kaj aliaj esperantistoj. En printempo2005, Zhang Xuesong ĉinigis la softvaron Kurso de Esperantoprogramita de brazila esperantisto, kaj reviziis ĝin en septembro2007. La softvaro estas kolektita dehttp://www.onlinedown.net/ kaj aliaj konataj retejoj porsoftvara elŝutado. En novembro 2007 Zhang Xuesong tradukisel

Esperanta versio francan socian retejonhttp://www.ipernity.com (komence kunlaboris kun aliuloj), kiesĉina paĝaro oficiale malfermis en la Printempa Festo2008; En2009 Zhang Xuesong ĉinigis ankaŭ la poŝtelefonan versiondeipernity, kiu malfermis en la Printempa Festo 2010. Decembre2009 kunlabore kun Pekina esperantisto Xiao Huoli, ZhangXuesong renomis la retejon Ĉina Esperanta Retejo kunnova

20

domajno http://www.esperanto.cn. En julio 2010 KongLei

malfermis sian E-blogon en ipernity, kaj septembre malfermisHenan-an Esperantan blogon en retejo Baidu, kaj alŝutisal

Baidu-spaco la historiajn materialojn de Henan-aEsperanto-movado. En lastaj jaroj kromper retejoj Henan-aj

esperantistoj ankaŭ lernis kaj interfluis Esperanton per Wechat, QQ. En septembro 2015 Henan-aj esperantistoj multflankediskutis kaj interfluis pri la disvolvo de la provincaEsperanto-movado pere de sia Wechat-grupo. Xinxiang-aesperantisto Jin Jianxiong ankaŭ starigis QQ-gruponenmajo2016 por propagandi Esperanton. Tra la interretoHenan-aj

esperantistoj sufiĉe montras siajn karakterojn, samtempelasurlinia praktiko ankaŭ metis bonan fundamenton por subliniarenkontiĝo, La aktiva modelo Surlinia komunikado kaj subliniarenkontiĝo estas iom post iom akceptita de esperantistoj. Laalvoko al la unuiĝo de henan-aj esperantistoj estas pli kaj pli

forta, kaj ankaŭ ekformiĝas la tendenco de surlinio al sublinio. La 10an de decembro 2016 esperantistoj el Zhengzhou, Xinxiang, Anyang kaj Kaifeng renkontiĝis en Xinxiang kaj okazigispreparan kunsidon por la 1-a Henan-a Esperantista Kongreso. Konsiderinte ke la restarigo de Henan-a Esperanto-Ligonericevis substancan evoluon, tial la kunsido decidis keoni

21eklaboras en la nomo de Henan-a Esperantista Grupo, kaj neplu agos nome de la prepara grupo de Henan-a Esperanto-Ligo. Oni elektis sinjoron Ma Haibin kiel prezidanton, kaj dividislalaboron de vicprezidantoj, ĝenerala sekretario kaj estranoj. Samtempe la ĉeestantoj decidis, ke Henan-a EsperantistaGrupookazigu la 1-an Henan-an Esperantistan Kongreson. La 11-andedecembro 2016 la 1-a Henan-a Esperantista Kongresosolenemalfermis en Xinxiang-urbo, prezidanto Ma Haibinfarismalferman paroladon, ekde tiam malfermas la kuniganpreludon de Henan-aj esperantistoj en la interretaperiodo. Kun la pubikigo de la Deklaracio de Henan-aj

Esperantistoj, kaj la okazigo de la 2-a Henan-a EsperantistaKongreso en decembro 2017 en Anyang-urbo, Henan-aEsperanto-movado en la interreta tempo estas pli firma, henan-aj esperantistoj marŝas al nova epoko kun fiera teniĝo.

河南世界语运动简史主 编 孔 雷马海滨副主编 蒋国栋吉峰张雪松王宝生编 委（以姓氏笔划为序）王 敏王瑞刘志权张磊赵红霞赵华贾荣霞唐洛河南世界语者联盟编印2018 年·郑州

黄河入海流——评《河南世界语运动简史》（代序）什么是世界语运动？它是指学习研究、宣传推广、实践应用世界语的一切活动的总称。20 世纪八九十年代世界语学习十分兴盛，现在河南世界语运动的坚守者大都是那个时期成长起来的世界语者。关于河南世界语运动，如今有多少人能说得清？或许是鲜为人知了。当代河南世界语运动的坚守者在网络时代再次携起手来，联合书写了《河南世界语运动简史》（以下简称《简史》），比较全面地勾勒出了世界语在河南传播、发展的历史概略，填补了河南世界语运动研究的空白。 这本看似“不正经”的《简史》，在河南世界语事业后继乏人、“青黄不接”的当下，更显得弥足珍贵。《简史》共分五部分：一、河南世界语运动简史，二、河南世界语运动记忆，三、河南世界语运动史料，四、河南世界语运动人物，五、河南世界语运动纪事。这五部分既独立成篇，又有机联系。从“简史”读起，顺着各个时期的“运动”主线，读者自然而然就了解了河南世界语运动的概况，河南世界语者的足迹也会渐渐在眼前清晰起来；再读河南世界语运动记忆与史料，则更使往事鲜活起来，确为“简史”的有益补充；研究历史离不开人物，“河南世界语运动人物”

为后来者提供了难得的“世界语者”资料；从事到人，再从人到百年“纪事”，真实地记录了河南世界语者往日曾经的难忘经历。河南世界语运动的坚守者，亲历并见证了改革开放 40 年来河南世界语运动的兴衰与发展；他们联合书写的《简史》具有一定的可信性、可读性和可用性。如果青年世界语者读透了《简史》，一定能够领悟到自己世界语生涯的真谛。假设读者静下心来认真品读，相信也能够研究撰写出一篇力作。

《简史》书写的究竟是一个什么样的“运动”？仁者见仁，智者见智。无论它是不是正儿八经的《简史》，它的宝贵研究价值都是毋庸置疑的。河南世界语运动始于20世纪初，至今已有百余年的历史了。自上世纪初世界语的传播开始，从八十年代初纸版《Flava Rivero》（黄河）到网络时代的电子版《Flava Rivero》，纵观百年来的河南世界语运动，它的发展犹如滔滔黄河向东奔流入海，令人感慨。它必将昭示后来者继续奋勇向前，开拓绿色世界的美好未来。（原载《Flava Rivero》2018 年第2期）

1目录代序

一、河南世界语运动简史 …………………………………1河南世界语运动传播时期 ………………………………3河南世界语运动发展时期 ………………………………6河南世界语运动网络时期 ………………………………10二、河南世界语运动记忆…………………………………15我世界语生涯中的导师侯志平先生…………孔雷17绿星照征程 ……………………………………胡国柱21胡国柱同志与河南世界语运动………………孔雷35我画柴门霍夫像………………………………田崴38著名世界语者王天义的河南情怀………………孔雷4020 世纪八十年代洛阳市世界语运动……………吉峰43洛阳高校的世界语运动…………………………曹瑞明46可贵的绿叶精神………………………………孔雷49纪念卢成之诞辰 100 周年……………………孔雷5220 世纪八十年代初中期安阳世界语运动……蒋国栋5820 世纪八九十年代的安阳世界语绿萌社………刘志权61历史的检阅 友谊的盛会………………………孔雷63

2

绿色的回忆……………………………………孔雷70我的世界语记忆…………………………………贾荣霞73点拨全新概念 采撷智慧之果………………赵云峰78一位法国世界语者的中国情结………………孔雷84世界语者日记 …………………………………王宝生87我之路漫漫而修远兮…………………………郭民昌111第 1 届河南世界语者大会印象侧记……………孔雷114郑州市世界语运动发展概况……………………孔雷119三、河南世界语运动史料………………………………123《黄河》创刊誌贺………………………………胡国柱125郑州市世界语协会筹备组工作报告…………张文祥128郑州市世界语协会第一届理事会工作报告……常广林130首届中国青年世界语运动研讨会在郑召开……136绿旗在绿城飘扬…………………………………孔雷138绿星在这里闪烁 ………………………………曹克141芭尔芭拉在郑州 ………………………………曹克143陪同芭尔芭拉 ………………………………孔雷146河南省世界语运动蓬勃发展 …………………孔雷148总结经验 开拓前进 …………………………王洋152绿星大合唱（省世协二届一次会议纪实）……孔雷157第二届中国青年世界语运动研讨会在我市成功召开161第二届中国青年世界语运动研讨会纪要……………164

3郑州市青年世界语协会在整顿改革中发展…………168中国世界语发展论坛纪要……………………………170世界语：在洛城渐渐沉寂的语言………徐铭潞李彬173世界语的前世今生：河南有多少人说得清？…尚国傲177第 1 届河南世界语者大会在新乡举行………孔雷181第 2 届河南世界语者大会纪实………………孔雷185河南世界语小刊一瞥…………………………………190四、河南世界语运动人物………………………………193卞志滢……………………………………………………195曹瑞明……………………………………………………195郭晓棠……………………………………………………196郭喜照……………………………………………………196高琦 ……………………………………………………197黄轩友……………………………………………………197韩道翥……………………………………………………198吉峰 ……………………………………………………198贾荣霞……………………………………………………199蒋国栋……………………………………………………199金建雄……………………………………………………200孔雷 ……………………………………………………200卢成之……………………………………………………201刘家和……………………………………………………201

4

刘志权……………………………………………………202李青 ……………………………………………………202李云楼……………………………………………………203马海滨……………………………………………………203彭艳莉……………………………………………………204任冰蕊……………………………………………………204宋和平……………………………………………………205宋玉玺……………………………………………………205史玉亭……………………………………………………206唐洛 ……………………………………………………206田崴 ……………………………………………………207王宝生 …………………………………………………207王敏 ……………………………………………………207王瑞 ……………………………………………………208王天义……………………………………………………208吴绍骙……………………………………………………209辛友福……………………………………………………210夏瀚东……………………………………………………210余耀刚……………………………………………………211张柏园……………………………………………………211张桁 ……………………………………………………212张昊光……………………………………………………212

5张磊 ……………………………………………………213张文祥……………………………………………………213张雪松……………………………………………………213赵红霞……………………………………………………214赵华 ……………………………………………………214朱命合……………………………………………………215五、河南世界语运动纪事 ……………………………217编后记 ……………………………………………………248

河南世界语运动简史

3河南世界语运动简史一、河南世界语运动的传播时期世界语从 20 世纪初开始传入我国后，这种唯一流行全球的国际语就在各地逐渐推广开来。河南也是世界语文化运动兴起较早的省份之一。1912 年5 月，中华民国世界语会在上海设立了中央事务所，此后开封即设立了分支机构，开办了世界语班，揭开了河南世运发展的序幕。开封自古就是人文墨客荟萃之地，自然形成了新文化的发源地。可以说，河南最早的世界语运动正是从开封起步的。河南早期的世界语传播，主要渠道是通过师范学校和中学，也包括外国世界语者。1912 年，我国著名民主革命家蔡元培担任中华民国临时政府首任教育总长，通令全国师范学校把世界语列为选修课，对推动世界语起了很大作用。1921年3月，开封女子师范学校就开设了世界语选修课（由张云鹤主讲）。追溯历史的进程，三十年代、四十年代、五十年代乃至六七十年代，都可以觅到河南世界语运动的踪迹。1931 年和 1932 年，开封、郑州、许昌、洛阳、新乡都有世界语活动。1932 年 2 月，江苏镇江世界语学会出版的会刊《黎明》（Mateniĝo）第二期上刊有《全国世界语运动总调查》（符恼武编），其中关于河南就有4 位同志：开封河南省第一师范学生刘之翰、郑州铁路职工刘本初和学生俞科安、许昌县学生谭锤瑢。同年，洛阳第四师范也兴起了世界语新文化潮，并成立了世界语学会。新乡世界语小组当年也积极开展了学习与革命活动。此外，在三十年代中期，世界语运动潮也冲击到了豫东杞县大同中学。1934 年夏，世界语者郭

4

晓棠应王毅斋先生邀请到杞县创办私立大同中学，就职教导主任。他是 1933 年在北平自修世界语的，1934 年和1935年他对言语科学和实际运动产生浓厚兴趣，热心投入到运动中，不但在大同中学和小学进行世界语和新文字的传播，而且到杞县县立师范讲授（据《睢杞太地区史料选》，郭晓棠1941年《自述》）。当时在大同中学教授世界语的还有：周熙亚、傅明谛。大同中学是我党睢杞太地区建立抗日民族统一战线、开展抗日救亡运动的中心，也是我党领导下的“左联”在河南推广拉丁化新文字和世界语、开展无产阶级大众新文化运动的发祥地。该校之所以能够成为在严重白色恐怖包围中的一个红据点，除党的领导外，就是该校的教职员工大都是进步人士。他们在学校大力开展进步的文化、新文字运动和世界语运动，提倡读革命书籍，使学生既完成了学业，又接受了马克思主义思想。当时姚雪垠（著名作家）同志也隐居在大同中学，搞革命活动，并很快接触学习了世界语（据《党在杞县私立大同中学的革命活动》、李林《回忆大同中学二三事》、董启翔《杞县大同中学的革命活动》）。据史料介绍，河南世界语运动和新文字运动，就是1934 年从大同中学传播出去的。以后，杨伯笙于 1935 年在河大组织新文字研究会，又在《河南日报》和《豫北日报》分别开辟了一个“语文副刊”和“论实副刊”，这些都是宣传语文改革、提倡新文字和世界语的（据郭晓棠《自述》）。1936 年下半年，河南世界语者齐诺同志欲过黄河而未能成行，便又回到杞县大同中学，并于 1937 年 1 月秘密建立了“民先”组织，一面开展有组织的工作，一面继续和进步同学一起组织“世界语研究会”、“拉丁化新文字研究会”等活动。除学习世界语和拉丁化新文字外，他们主要学习进步书刊，关心抗日救亡的

5国家大事（据齐诺《“民先”在杞县大同中学的建立与活动》）。有史为证，到 1938 年杞县仍有世界语活动。当年，国民党县党部和警察局突然搜查了大同中学图书馆、教室和学生宿舍，查获了两本“世界语”和“拉丁化新文字”的小册子（据徐树森《难以忘怀的母校大同中学》）。从这段历史的考证来看，世界语运动当时在杞县、开封，以至在河南都是很活跃的。据史料记载，河南世运在四十年代依然有所发展。1943年，河南方城高中英文教师——意大利世界语者杜博士，在课余时间向学生们讲授世界语。同年，南阳世界语者、《前锋报》总编辑傅恒书借助该报积极开展世界语活动，并通过重庆出版的《中国世界语者》（《Ĉina Esperantisto》1943年 11 月版）第 7 期向各地征集有关世界语文章。到四十年代末，河南温县也涌现了世界语学习活动（据温县牛永丰在1983年河南世界语者“五一”座谈会上介绍）。三、四十年代，是我国世界语运动与民族解放运动相结合的时期。河南灵宝县从事小学教育的亢上里（世界语名Nanĝijan)也是抗战时期开始学习世界语的。这一时期，学习传播世界语的人大部分是知识分子和青年学生，他们在“为中国的解放而用世界语”的口号下把世界语运动同中国的革命相结合，使世界语运动作为一个进步的和平运动活跃起来。解放后，我国的世界语运动获得健康发展，河南的世运也重振旗鼓日渐兴盛。在 1942 年参加重庆世界语函授学社学习世界语的卢成之同志，1950 年从湖南到河南洛阳地区工作，便积极奔走多方联系，进行世界语活动。1951 年他就订阅了中华全国世界语协会机关刊物《人民世界》（Popola Mondo）。1953 年，他调到郑州工作，并在这里又开始从事世界语活动。1956 年 12 月，郑州胡国柱同志开始自修《世界语全程》，并

6

积极搞世界语活动。1957 年郑州世界语组创办《绿叶》（Verda Folieto）油印刊物，由鄢明伦同志刻印。自第二期起，《绿叶》均由胡国柱编刻印，先后出过四、五期。1958年 10 月第三期《绿叶》出版，该刊辟有诗歌、对照读物、讲座辅导等栏目，这一期就发表有辛（新）人（卢成之同志的笔名）世译的一首诗。据《绿叶》刊载，郑州市外文书店陈建业同年开始学习世界语。同年12 月18 日，卢成之被正式吸收为中华全国世界语协会会员。1959 年第二期《人民中国报道》（El Popola Ĉinio）发表了胡国柱同志的译稿《金凤凰》（Ora Fenikso）。五、六十年代的河南世界语运动，就是通过学习研究、出版刊物、发表文章、编篡词典和举办柴门霍夫节等诸项活动展开的。1962 年12 月15 日，郑州市世界语组在胡国柱同志的房间里集会，隆重庆祝柴门霍夫节，参加活动的有：卢成之、胡国柱、鄢明伦、许国华、沙铎等。次年 12 月中旬，郑州市世界语者在庆祝柴门霍夫节的同时，还举办了小型的世界语书籍展览。从1964 年年底起，胡国柱、许国华等开始编写《汉世词典》，到1966 年5 月止，共完成了从 A 到 H 八个字母的全部编写誊清工作，总计一万七千余条。这部词典编写工作，尽管因故没有最后大功告成，但却在河南世运史上留下了值得称道的一页。1966 年6 月，“文化大革命”开始后，我国世界语运动的发展受到严重影响；郑州世界语者胡国柱等同志因故离开河南，调湖北工作，河南世界语运动也随之衰退。

二、河南世界语运动的发展时期改革开放后，我国世界语运动迎来了欣欣向荣的春天。著名世界语者方善境发起“世界语翻译实习”活动，河南世界语者木丙（三门峡市崖底高中穆柄华）是具体组织者之一，

7另一位就是从郑州转到湖北省黄石工作的胡国柱同志。这项活动一直持续到 1979 年年底止，共有全国22 个省的80多名世界语者参加，郑州田崴同志也是其中的一员。全国第二次世界语工作座谈会于 1979 年 8 月在北京召开后，河南世界语运动也进入了一个新的发展时期。在“以世界语为改革开放服务，为国家现代化建设服务”方针指引下，河南世界语者积极行动起来，组建了世界语组织，开办了多期不同形式的世界语函授、面授培训班，出版了十几种世界语油印小刊，开展国内外世界语交流活动，促进了全省世界语运动健康有序的发展。

1979 年冬，新乡市世界语者韩道翥同志发起并筹备出版《Ĉina Esperantisto》（中国世界语者）油印刊物。1980年 4 月 15 日，《Ĉina Esperantisto》在新乡创刊，八开一版，刊有世运消息和世界语读物等。尽管这个小刊首期就是终刊号，但它毕竟表明河南世界语者在行动。同年10月，新华世界语函授学校开始面向全国招生，河南先后有三批学员1400 多人参加了学习。此后，各地市（县）又有不少人参加了安徽淮南世界语函校、湖北黄石世界语函授班、安徽大学世界语进修班、安徽世界语专科学校、重庆世界语刊授、云南昆明世界语刊授、中国世界语刊校和上海外国语学院教师进修班等，世界语学习者与日俱增，世运力量逐步壮大。总的看来，尽管 20 世纪五十年代、六十年代和七十年代能够觅到河南世界语运动的踪迹，但河南世界语运动真正发展起来却是改革开放以后的事，可以说改革开放是河南世界语运动发展的强大动力。

1982 年 8 月，郑州世界语者卢成之、田崴、夏瀚东、孔雷等同志受黄石世运影响组成世界语小组，商议成立郑州市

8

世界语组织，并编印了《黄河》（Flava Rivero）油印小刊。遗憾的是，这期《黄河》与新乡韩道翥创办的《中国世界语者》小刊一样，创刊号也就是终刊号，成为河南史料中鲜为人知的珍品。1983 年 1 月，郑州市夏瀚东同志创办《绿塔》（Verda Pagodo），自第 2 期起由孔雷同志编刻印（前后出过 8 期），这份小刊就象纽带把河南各地的世界语者联系到一起。同年 4 月，由夏瀚东、孔雷等同志发起，“河南世界语者五一座谈会”在郑州举行；这是河南世界语者首次大聚会，来自郑州、新乡、安阳、周口、平顶山、义马等地的40 多名世界语者参加了会议。后经大家的共同努力，河南省语言学会世界语研究组于同年10 月成立，这就是河南省世界语协会的前身。当年，河南世界语研究组卢成之等三位同志就参加了省语言学会年会，1984 年10 月张昊光同志还在省语言学会年会上以《对世界人类语言前途的展望》为题阐述了世界语成为国际共同语的必然性。在由河南世界语研究组向省世界语协会迈进的过程中，由于河南省语言学会副理事长兼秘书长张桁十分赞成世界语，省语言学会给予世界语研究组很大支持。1985 年 9 月 28 日，河南省世界语协会正式成立，以后河南世界语组织才开始独立举办学术年会。从河南世运发展史看，河南世界语者“五一”座谈促进了全省世界语运动的发展，在 1984 年至 1986 年三年中洛阳、商丘、鹤壁、新乡、郑州、平顶山、焦作等地市纷纷成立了世界语协会。1984 年 10 月，洛阳市世界语协会成立，这是改革开放以来河南第一个正式成立的世界语组织。1985 年河南各地成立的世界语协会就有 6 个之多：1 月，商丘市世界语协会成立；4月，洛阳师专世界语学会、洛阳建材专科学校世界语学会先后成立；5 月，鹤壁市世界语协会成立；6 月，新乡市世界语协会